Porady ekspertów
- Michał Firlej
Polski Związek Kamieniarstwa (Związek Pracodawców Branży Kamieniarskiej) opracował Wytyczne Branżowe dotyczące nagrobków. Jest to efekt wielu konsultacji w środowisku kamieniarzy z całej Polski.
Zachęcamy do stosowania. Osoby chcące włączyć się w pracę nad ewolucją dokumentu prosimy o kontakt.
- KANCELARIA RADCÓW PRAWNYCH DAĆKÓW I CHWASTYK SP. P.
Czym jest RODO? 25 maja 2018 r. wejdą w życie nowe przepisy związane z przetwarzaniem danych osobowych, które zmienią dotychczas istniejące zasady na tym polu. Podstawą ich wprowadzenia jest unijne Ogólne rozporządzenie o ochronie danych, określane mianem RODO1. Dąży ono do zapewnienia spójności przetwarzania danych osobowych w każdym państwie należącym do Unii Europejskiej (UE) – po 25 maja 2018 r. zasady obowiązujące w Polsce będą zatem takie same, jak te w Niemczech, Francji czy Portugalii. W założeniu autorów RODO, pozwoli to na jeszcze lepszą ochronę tych danych oraz bezpieczniejszy ich przepływ z kraju do kraju w obrębie UE.
Z uwagi na nadchodzące zmiany, każdy podmiot przetwarzający dane osobowe w jakiejkolwiek formie (np. zbierający dane od kontrahentów lub pracowników) powinien zapoznać się z regulacjami, jakie od 25 maja będą obowiązywać w Polsce, aby nie narażać się na odpowiedzialność. Dotyczy to również osób działających w branży kamieniarskiej, mających niejednokrotnie do czynienia z pewnymi kategoriami danych osobowych (np. przy produkcji nagrobków).
Czego dotyczy RODO? Przedmiotem rozporządzenia są dane osobowe, określane jako informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej, a więc przykładowo imię, nazwisko, numer identyfikacyjny PESEL, e-mail, data urodzin, adres zamieszkania, numer IP komputera, płeć, kolor oczu, waga, wzrost, stan zdrowia, odcisk palca, ale również informacje dotyczące np. poglądów religijnych. Jest to więc niezwykle szeroki zakres, z którego wyróżnić możemy „dane podstawowe” oraz „dane wrażliwe” tzw. sensytywne (m.in. pochodzenie rasowe, etniczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, oraz dane biometryczne). Istotne przy tym jest, że RODO nie dotyczy danych osobowych osób zmarłych, dlatego wszystkie obowiązki nakładane przez rozporządzenie nie będą miały do nich zastosowania.
Jednocześnie, dane osobowe muszą podlegać przetwarzaniu, które oznacza m.in. zbieranie, utrwalanie, porządkowanie, przechowywanie, modyfikowanie, wykorzystywanie, rozpowszechnianie. Wyliczenie wskazane w RODO jest wyłącznie przykładowe, a zatem każda czynność polegająca na pracy z danymi osobowymi, uznana będzie za przetwarzanie.
Kogo dotyczy RODO? Wprowadzone na mocy RODO obowiązki zostają nałożone na „administratorów danych” oraz „podmioty przetwarzające” (tzw. procesory). Administratorem jest osoba fizyczna lub prawna, organ publiczny, jednostka lub inny podmiot, który samodzielnie lub wspólnie z innymi ustala cele i sposoby przetwarzania danych osobowych. Oznacza to, że administratorem może być każdy, kto podejmuje decyzje o tym, w jakim celu i w jaki sposób przetwarzane są dane osobowe, znajdujące się jego posiadaniu. Będzie to zatem m.in. osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, przetwarzająca dane klientów (np. osób fizycznych) celem zrealizowania na ich rzecz konkretnej usługi (np. przygotowania projektu pomnika czy jego wykonania). Taka osoba dysponuje bowiem danymi osobowymi w postaci imienia, nazwiska, adresu zamieszkania, numeru PESEL, numeru konta itp.
„Podmiotem przetwarzającym” (tzw. procesorem) jest natomiast osoba fizyczna lub prawna, organ publiczny, jednostka lub inny podmiot, przetwarzający dane osobowe w imieniu administratora. Chodzi tu zatem o kogoś, komu administrator powierzył zadanie przetwarzania określonych danych osobowych (np. zleceniobiorcy lub podwykonawcy przedsiębiorcy, czy też zewnętrzna księgowość lub informatyk). Na takie podmioty RODO nakłada częściowo odmienne obowiązki, także w relacjach z samym administratorem.
Jakie nowe obowiązki nakłada RODO? Przede wszystkim RODO nakazuje ustalić jaki na chwilę obecną mamy poziom ochrony danych w naszym przedsiębiorstwie, a w dalszej kolejności obliguje nas m.in. do:
1) zapewnienia zgodności przetwarzania danych osobowych z prawem, w sposób rzetelny i przejrzysty,
2) podania wszystkich wymaganych przez rozporządzenie informacji osobom, których dane osobowe są przetwarzane,
3) zapewnienia realizacji wszystkich praw, jakie RODO nadaje osobom, których dane dotyczą – m.in. prawa do dostępu, sprostowania, usunięcia i ograniczenia przetwarzania danych,
4) ustanowienia inspektora ochrony danych osobowych w przewidzianych rozporządzeniem sytuacjach,
5) zapewnienia odpowiedniego stopnia bezpieczeństwa danych osobowych,
6) prowadzenia rejestru czynności przetwarzania danych osobowych,
7) zmiany klauzul umownych z podmiotami, którym powierzamy przetwarzanie danych osobowych,
8) zgłaszania sytuacji, w których może dojść do naruszenia danych osobowych Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych.
Nie ulega wątpliwości, że przepisy, jakie od 25 maja 2018 r. zaczną obowiązywać na mocy RODO, oznaczają nałożenie na podmioty nim objęte nowych obowiązków oraz rozbudowanie już istniejących mechanizmów ochrony danych. Odmiennie niż obecnie rozporządzenie nie wskazuje jednak jakie poziomy ochrony technicznej i organizacyjnej są konieczne do wdrożenia w konkretnych przypadkach przetwarzania danych. Budzi to istotny niepokój w zakresie spełnienia wymogów przewidzianych w RODO przez podmioty przetwarzające dane. Dlatego też tak ważne jest, aby każdy, kogo RODO dotyczy, przygotował się na nadchodzące zmiany już teraz w sposób kompleksowy, co pozwoli uniknąć niepotrzebnego stresu oraz bardzo wysokich kar finansowych, jakie grożą za naruszenie postanowień rozporządzenia, w tym nawet do 20 milionów euro.
Marta Daćków
Rafał Garus
Kancelaria Radców Prawnych Daćków i Chwastyk Sp. P.
1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U.UE.L.2016.119.1 z dnia 2016.05.04)
- KANCELARIA RADCÓW PRAWNYCH DAĆKÓW I CHWASTYK SP. P.
PYTANIE: Czy przedsiębiorca wykonujący na podstawie umowy o dzieło wyroby z kamienia ma obowiązek wydawać zamawiającemu instrukcje obsługi oraz konserwacji?
Umowa o dzieło regulowana jest przepisami kodeksu cywilnego (art. 627-646 k.c.). Zgodnie z art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła na rzecz zamawiającego za odpowiednim wynagrodzeniem. Umowa ta wykazuje pewne odmienności zależnie od statusu zamawiającego, a mianowicie od tego czy występuje on w ramach zawieranej transakcji jako przedsiębiorca (jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, osoba prawna, bądź osoba fizyczna zamawiająca usługę w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej) czy jako konsument (osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynność prawną niezwiązaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową).
W pierwszym przypadku, a zatem jeżeli zamawiającym jest przedsiębiorca, na przyjmującym zamówieniu nie ciąży żaden ustawowy obowiązek informacyjny, a zwłaszcza nie jest on zobowiązany mocą przepisów powszechnie obowiązujących do wydania instrukcji obsługi przedmiotu dzieła. W związku z tym, niewydanie instrukcji w relacji z przedsiębiorcą nie powinno rodzić żadnych negatywnych konsekwencji, ale celem zabezpieczenia interesów przyjmującego zamówienie zaleca się wydanie takiej instrukcji, o czym poniżej. Na marginesie zaznaczyć należy, że o ile profesjonaliści zawarliby umowę sprzedaży, a nie umowę o dzieło, może zaistnieć ustawowy obowiązek wydania instrukcji, gdy wymaga tego specyfika przedmiotu sprzedaży ze względu na konieczność zapewnienia kupującemu możliwości należytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem (art. 546 k.c.).
W drugim zaś przypadku, kiedy zamawiającym jest konsument, przepisy regulujące umowę o dzieło odsyłają do przepisów regulujących sprzedaż konsumencką (art. 5431, art. 5461, art. 548 k.c. w zw. z art. 6361 k.c.). W kontekście zadanego pytania na szczególne omówienie zasługuje obowiązek informacyjny (art. 5461 k.c.), który ciąży na przyjmującym zamówienie, zawsze wtedy kiedy zamawiający jest konsumentem, a zamawiane dzieło jest rzeczą ruchomą. W tym przypadku, przyjmujący zamówienie jest obowiązany udzielić zamawiającemu przed zawarciem umowy, jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji w języku polskim, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania z rzeczy. Chodzi zatem o wszelkie informacje, które umożliwiają przeciętnemu konsumentowi prawidłowe korzystanie z rzeczy, czyli zgodne z jej właściwościami oraz przeznaczeniem.
Na szczególną uwagę zasługuje art. 5461 § 5 k.c. w zw. z 6361 k.c., który stanowi, że przyjmujący zamówienie jest obowiązany wydać zamawiającemu wraz z przedmiotem umowy o dzieło wszystkie elementy jej wyposażenia oraz sporządzone w języku polskim instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy. W rezultacie przyjmuje się, że w braku odmiennych postanowień umownych, przyjmujący zamówienie ma obowiązek wydania instrukcji:
1) które posiada,
2) których, nie posiada, a które są niezbędne do prawidłowego i pełnego korzystania z przedmiotu dzieła (5461 § 1 k.c. w zw. z 6361 k.c.) ,
3) które są wymagane przez odrębne przepisy.
W świetle zadanego pytania szczególne kontrowersje może budzić przesłanka druga. To bowiem, czy instrukcja jest niezbędna do prawidłowego korzystania np. z kamiennego blatu ma charakter ocenny a ocena ta powinna zostać dokonana w każdym przypadku z osobna. Jeżeli bowiem blat będący przedmiotem umowy o dzieło ma mieć pewne cechy szczególne (np. w wyniku zastosowanej obróbki materiału ma być szczególnie odporny na ciepło albo w związku z użyciem nietypowego materiału powinien być konserwowany w szczególny sposób) to zasadnym wydaje się pogląd, że instrukcja jest konieczna do prawidłowego i pełnego korzystania z przedmiotu dzieła i jako taka powinna zostać wydana.
Jeżeli natomiast doszłoby do ewentualnego sporu z konsumentem, który udowodniłby przed sądem, że niewydanie instrukcji naruszyło jego prawa, to fakt ten mógłby stać się podstawą do pociągnięcia przyjmującego zamówienie do odpowiedzialności majątkowej (kontraktowej oraz deliktowej), a także przesądzać o odpowiedzialność przyjmującego zamówienie z tytułu rękojmi za wady rzeczy na podstawie art. 556 i n. k.c. w zw. z art. 638 k.c. (do uprawnień z tytułu rękojmi za wady rzeczy należą: roszczenie o naprawę rzeczy, roszczenie o obniżenie ceny, odstąpienie od umowy) oraz z odpowiedzialnością za produkt niebezpieczny (art. 4491 i n. k.c.).
Brak udzielenia informacji może być także podstawą do uchylenia się przez zamawiającego od oświadczenia woli o zawarciu umowy o dzieło (zamawiający może wskazywać, że do zawarcia umowy doszło w wyniku błędu – art. 84 k.c. bądź podstępu – art. 86 k.c., a zatem innymi słowy, że gdyby wiedział jak należy prawidłowo korzystać z przedmiotu dzieła, to nigdy by go nie zamówił). Zamawiający może także powołać się na art. 72 § 2 k.c. wskazując, że zaniechanie udzielenia informacji było zachowaniem bezprawnym i domagać się w rezultacie odszkodowania w granicach ujemnego interesu umownego.
Należy również zauważyć, że bez względu na to, czy umowa o dzieło zawierana jest z konsumentem, czy przedsiębiorcą, a także, czy przedmiot umowy o dzieło wykazuje jakiekolwiek specjalne cechy, zalecanym jest każdorazowe wydawanie instrukcji w celu ochrony przyjmującego zamówienie przed ewentualnymi roszczeniami z tytułu rękojmi za wady rzeczy. Zarówno bowiem w sporze z konsumentem jak i innym przedsiębiorcą w przedmiocie roszczeń z tytułu wady rzeczy, przyjmujący może wykazywać, że wada nie tkwiła w przedmiocie umowy o dzieło w momencie jego wydania (co uprawniałoby zamawiającego do roszczeń z tytułu rękojmi), a że została wywołana w sposób zawiniony przez zamawiającego jako konsekwencja nieprawidłowego korzystania z rzeczy będącej przedmiotem umowy o dzieło (tj. sprzecznego z instrukcją obsługi bądź konserwacji).
Kancelaria Radców Prawnych Daćków i Chwastyk Sp. P.
- Bogusław Skolak
PYTANIE: Jaka jest różnica pomiędzy tarczami diamentowymi do cięcia granitu, marmuru i piaskowca?
Podstawowa różnica w doborze narzędzia wynika z różnorodności surowców.
Do granitów produkowane są segmenty charakteryzujące się zawartością stosunkowo drobnym ziarnem diamentowym – w ilości ok. 25% objętości w komponencie osnowy metalowej.
W granitach rozróżnić można 5 klas obrabialności ( uzależnione od wielkości i ilości kwarcu)
- klasa 1 – prędkość obwodowa piły m/s = 35- 40, ( Impala Dark)
- klasa 2 – prędkość obwodowa piły m/s = 30- 35, (Kuru Grey, Strzelin )
- klasa 3 – prędkość obwodowa piły m/s = 28- 32, (Multicolor, Strzegom)
- klasa 4 – prędkość obwodowa piły m/s = 25- 30, (Baimoral, Vanga)
- klasa 5 – prędkość obwodowa piły m/s = 25- 28, ( Tranas)
Przy zachowaniu podstawowej zasady – niższa klas – większy opad piły – wolniejszy posuw, wyższa klasa – mniejszy opad – szybszy posuw.
Dla granitu Strzegom posuw – 3mb/min.
Do marmurów i wapieni segmenty charakteryzuje ziarna diamentów o grubszym uziarnieniu i twardszym komponencie osnowy metalowej.
Stosowane prędkości obwodowe – 40 – 50 m/s. przy relatywnie większym opadzie i prędkości mniejszej.
Do piaskowców stosowane są segmenty drobnych ziarnach diamentowych i o twardszym komponencie osnowy. Zasada cięcia jak marmur.
Oczywiście zdarza się cięcie jedną piłą wszystkich materiałów i możliwe jest cięcie doraźne wg zasady
– twardy kamień – mały opad – szybkie cięcie od 2,5-3,5 m/min
- miękki kamień – duży opad – wolne cięcie od 1,8 – 2,5 m/min.
Każda firma jako tajemnicę chroni dokładne receptury – ale najistotniejsza jest koncentracja zawartego diamentu.
Jest to omówienie bardzo skrócone – jeżeli będą pytania – jestem do dyspozycji.
- KANCELARIA RADCÓW PRAWNYCH DAĆKÓW I CHWASTYK SP. P.
PYTANIE: Czy pokrywając koszty szkolenia pracownika można wymagać „odpracowania” tych kosztów (czyli np. że pracownik nie zwolni się przez określony czas, lub jeśli się zwolni, to zwróci te koszty)?
Pracodawca pokrywając koszty szkolenia pracownika, może zobowiązać go do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu szkolenia, jak również dochodzić zwrotu kosztów w przypadku rozwiązania stosunku pracy przez pracownika.
Umowa szkoleniowa, tj. umowa dotycząca podnoszenia kwalifikacji zawodowych zawierana jest na piśmie z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą. Powinna ona szczegółowo określać wzajemne prawa i obowiązki stron umowy. Pracodawca nie może w niej wskazać mniej korzystnych warunków niż te, które określają przepisy prawa pracy. Natomiast jej elementem uzupełniającym może być jak najbardziej przyznanie pracownikowi przez pracodawcę dodatkowych świadczeń (art. 1033 k. p.), w szczególności zobowiązanie się pracodawcy do pokrycia opłat m.in. za kształcenie, przejazd, materiały edukacyjne czy zakwaterowanie. Tego rodzaju świadczenie pieniężne podlega co do zasady zwolnieniu z podatku dochodowego i nie jest obciążone składkami ZUS.
Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych może także zawierać element dodatkowy w postaci postanowienia, na mocy którego pracodawca zobowiązuje pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Postanowienie to wymaga akceptacji pracownika. Należy także mieć na uwadze, iż pomiędzy świadczeniami pracodawcy a okresem do odpracowania przez pracownika powinna zostać zachowana pewna równoważność.
Ponadto zobowiązanie pracownika, o którym mowa powyżej nie może dotyczyć okresu dłuższego niż 3 lata, albowiem zobowiązanie wykraczające poza ten czas przestaje być zobowiązaniem ekwiwalentnym a postanowienie umowne zawierające takie zobowiązanie pracownika może zostać uznane za nieważne.
Mając powyższe na uwadze, pracownik, który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie się podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji, bądź który w trakcie trwania umowy szkoleniowej lub po jej ukończeniu, w terminie określonym w umowie, nie dłuższym niż 3 lata, rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem; albo który rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 k. p. lub art. 943 k. p., mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę.
Kancelaria Radców Prawnych Daćków i Chwastyk Sp. P.
- Michał Firlej
Podstawowe definicje wyrobów z kamienia naturalnego wyjęte z najnowszych norm.
Płyta chodnikowa z kamienia naturalnego - każdy element z kamienia wykorzystywany jako materiał do nawierzchni drogowych, którego szerokość nominalna przekracza 150 mm i na ogół jest dwukrotnie większa od grubości (wg EN 1341).
Kostka brukowa z kamienia naturalnego to mały element brukowy z kamienia naturalnego, o wymiarach nominalnych między 50 mm a 300 mm, którego żaden wymiar powierzchni na ogół nie przekracza podwójnej grubości. Najmniejsza grubość nominalna wynosi 50 mm (wg EN 1342).
Krawężnik z kamienia naturalnego to element długości większej od 300 mm, powszechnie stosowany jako obramowanie drogi lub ścieżki (wg EN 1343).
Płyta okładzinowa - płyta przycięta do wielkości odpowiedniej do wykładania ścian i wykończenia sufitów, zarówno w zastosowaniach zewnętrznych, jak i wewnętrznych, mocowana do konstrukcji mechanicznie albo z użyciem zaprawy lub klejów (wg EN 1369),
Płyta modułowa - płaski, kwadratowy lub prostokątny fragment naturalnego kamienia o standardowych wymiarach, zazwyczaj ≤ 610 mm, uzyskany w wyniku cięcia lub łupania do nominalnej grubości ≤ 12 mm (wg EN 12057).
Płyta posadzkowa - płaski fragment naturalnego kamienia o nominalnej grubości > 12 mm, uzyskany w wyniku cięcia lub łupania. Mocowany do podłoża z użyciem zaprawy, klejów lub innych środków (wg EN 12058).
Cokół przypodłogowy - płaski fragment naturalnego kamienia o nominalnej grubości > 12 mm, uzyskany w wyniku cięcia lub łupania. Kładziony na każdej ścianie otaczającej podłogę na styku z nią (wg EN 12058).
Płyta schodowa - płaski fragment naturalnego kamienia o nominalnej grubości > 12 mm, uzyskany w wyniku cięcia lub łupania (z wyjątkiem podstopnic) stosowany do układania poziomej części stopnia schodowego (stopnica) lub pionowej części stopnia schodowego (podstopnica) (wg EN 12058)
Element murowy z kamienia naturalnego (kamień murowy) - prefabrykowany element z kamienia naturalnego stosowany do użycia w konstrukcji muru (wg EN 771-6)
Płyta surowa (slab) - Półprodukt o płaskiej powierzchni o niewykończonych krawędziach, uzyskany w wyniku cięcia lub łupania z surowych bloków (wg EN 1468).
Blok surowy - pierwotny materiał kamieniarski składający się z bloków pozyskanych bezpośrednio z kamieniołomów oraz głazów narzutowych, bez dodatkowej obróbki poza eksploatacją i nadaniu kształtu przez cięcie lub łupanie (wg EN 1468)
- Michał Firlej
Definicja Zakładowej Kontroli Produkcji (ZKP) wg normy EN-13108-21
Stała wewnętrzna kontrola produkcji wykonywana przez producenta, podczas której wszystkie elementy, wymagania i zabezpieczenia przyjęte przez producenta muszą zostać przez producenta zapisane w usystematyzowanej formie pisemnych polityk i procedur. Dokumentacja systemu kontroli produkcji jest stosowana w celu potwierdzenia ogólnego zrozumienia zagadnienia zapewnienia jakości oraz umożliwia wytworzenie wyrobu o wymaganych właściwościach. Umożliwia również podjęcie efektywnych operacji w zakresie sprawdzania systemu kontroli produkcji.
- M. Firlej
Na wyroby budowlane z kamienia naturalnego obowiązują następujące normy:
EN 1341 "Płyty z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody badań"
EN 1342 "Kostka brukowa z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody badań"
EN 1343 "Krawężniki z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody badań"
EN 1469 „Wyroby z kamienia naturalnego. Płyty okładzinowe. Wymagania”
EN 12057 „Wyroby z kamienia naturalnego. Płyty modułowe. Wymagania”
EN 12058 „Wyroby z kamienia naturalnego. Płyty posadzkowe i schodowe. Wymagania.”
EN 12059 „Wyroby z kamienia naturalnego -- Wymiarowanie kamienia obrobionego -- Wymagania”
EN 771-6 „Wymagania dotyczące elementów murowych. Część 6: Elementy murowe z kamienia naturalnego.”
- M. Firlej
Według ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG za wyrób budowlany rozumiemy: "każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych".
